Thủ tục giám đốc thẩm tranh chấp nhà đất

1. Thủ tục giám đốc thẩm

“Điều 325. Tính chất của giám đốc thẩm
Giám đốc thẩm là xét lại bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị giám đốc thẩm khi có căn cứ quy định tại Điều 326 của Bộ luật này.”

Như vậy, giám đốc thẩm là thủ tục đặc biệt để xét lại bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị giám đốc thẩm khi có căn cứ quy định tại Điều 326 BLTTDS 2015.

Giám đốc thẩm không phải là một cấp xét xử thông thường mà là một thủ tục xem xét lại bản án, quyết định của Tòa án khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật nghiêm trọng.
Chỉ được thực hiện khi có kháng nghị của các chủ thể có thẩm quyền (Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, v.v.).
Không làm thay đổi nội dung vụ án mà chỉ xem xét tính hợp pháp của bản án, quyết định đã có hiệu lực.

Điểm khác biệt giữa giám đốc thẩm và phúc thẩm
 

Như vậy, giám đốc thẩm là thủ tục kiểm tra tính hợp pháp của bản án, quyết định đã có hiệu lực, còn phúc thẩm là cấp xét xử lại vụ án khi bản án sơ thẩm chưa có hiệu lực và có kháng cáo, kháng nghị.
>> Xem thêm: Luật sư đại diện tham gia giai đoạn giám đốc thẩm, tái thẩm
 

2. Điều kiện để kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm tranh chấp nhà đất?

“1. Bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm khi có một trong những căn cứ sau đây:
a) Kết luận trong bản án, quyết định không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự;
b) Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng làm cho đương sự không thực hiện được quyền, nghĩa vụ tố tụng của mình, dẫn đến quyền, lợi ích hợp pháp của họ không được bảo vệ theo đúng quy định của pháp luật;
c) Có sai lầm trong việc áp dụng pháp luật dẫn đến việc ra bản án, quyết định không đúng, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự, xâm phạm đến lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của người thứ ba.”

Như vậy, một bản án hoặc quyết định tranh chấp nhà đất đã có hiệu lực pháp luật có thể bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm nếu thuộc một trong ba trường hợp sau:

a. Kết luận trong bản án, quyết định không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án tranh chấp nhà đất

Tình tiết khách quan của vụ án bao gồm các chứng cứ, sự kiện thực tế được xác minh trong quá trình giải quyết vụ án. Nếu bản án, quyết định của Tòa án có kết luận sai lệch, không phản ánh đúng bản chất vụ việc, dẫn đến ảnh hưởng tiêu cực đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, thì có thể bị kháng nghị giám đốc thẩm.

b. Vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng làm đương sự không thực hiện được quyền, nghĩa vụ tố tụng

Vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng có thể bao gồm việc vi phạm quyền được tranh tụng, không triệu tập đúng đối tượng tham gia tố tụng, không đảm bảo nguyên tắc xét xử công bằng, v.v. Khi đương sự bị tước mất cơ hội thực hiện quyền tố tụng hợp pháp (như quyền trình bày ý kiến, quyền cung cấp chứng cứ), bản án có thể bị xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm.

c. Sai lầm trong việc áp dụng pháp luật

Sai lầm trong áp dụng pháp luật xảy ra khi Tòa án viện dẫn sai căn cứ pháp lý hoặc áp dụng sai điều luật dẫn đến bản án, quyết định không đúng với quy định của pháp luật. Sai lầm này có thể gây thiệt hại đến quyền lợi của đương sự, ảnh hưởng đến lợi ích công cộng, Nhà nước hoặc quyền lợi của người thứ ba.

Bất kỳ bản án hoặc quyết định nào đã có hiệu lực pháp luật nhưng rơi vào một trong ba trường hợp trên đều có thể bị kháng nghị giám đốc thẩm. Đây là một cơ chế quan trọng nhằm đảm bảo tính khách quan, đúng pháp luật và bảo vệ quyền lợi chính đáng của các bên trong tố tụng dân sự.
Không phải tất cả các bản án tranh chấp nhà đất đều được giám đốc thẩm, chỉ những trường hợp có vi phạm pháp luật nghiêm trọng mới đủ điều kiện. Thời gian giải quyết giám đốc thẩm thường kéo dài, tùy thuộc vào mức độ phức tạp của vụ án. Nếu bản án bị hủy theo thủ tục giám đốc thẩm, vụ án sẽ được xét xử lại từ cấp có thẩm quyền.
>> Xem thêm bài viết: Luật sư tham gia giám đốc thẩm, tái thẩm 
 

3. Đơn đề nghị xem xét bản án, quyết định của Tòa án theo thủ tục Giám đốc thẩm

4. Thời hạn đề nghị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm

- Trong thời hạn 01 năm, kể từ ngày bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, nếu phát hiện có vi phạm pháp luật trong bản án, quyết định đó thì đương sự có quyền đề nghị bằng văn bản với người có thẩm quyền kháng nghị quy định tại Điều 331 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 để xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm.

- Trường hợp Tòa án, Viện kiểm sát hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân khác phát hiện có vi phạm pháp luật trong bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật thì phải thông báo bằng văn bản cho người có thẩm quyền kháng nghị quy định tại Điều 331 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

- Chánh án Tòa án nhân dân cấp tỉnh kiến nghị Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao hoặc Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao kiến nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật nếu phát hiện có căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 326 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.