Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS

Câu hỏi:

Trả lời:

Nguyên tắc XPVPHC là những nội dung cơ bản, quan trọng chi phối mọi hoạt động trong quá trình XPVPHC và được quy định tại Khoản 1 Điều 3 Luật Xử lý vi phạm hành chính.
- Kế thừa Pháp lệnh: Qua thực tế thi hành pháp luật XLVPHC, các nguyên tắc xử lý vi phạm hành chính được quy định trong Pháp lệnh XLVPHC 2002 đã khẳng định được sự cần thiết đúng đắn, do đó tiếp tục được quy định tại Khoản 1 Điều 3 Luật XLVPHC như nguyên tắc:
+ Mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật;
+ Việc XPVPHC phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng;
+ Chỉ XPVPHC khi có hành vi vi phạm hành chính do pháp luật quy định. Nguyên tắc này cũng đưa ra 03 trường hợp cụ thể sau: một hành vi vi phạm hành chính chỉ bị xử phạt một lần; nhiều người cùng thực hiện một hành vi vi phạm hành chính thì mỗi người vi phạm đều bị xử phạt về hành vi vi phạm hành chính đó; một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm hành chính hoặc vi phạm hành chính nhiều lần thì bị xử phạt về từng hành vi vi phạm.
Những quy định mang tính kế thừa này thể hiện sự nhất quán trong chính sách xử lý hành chính của Đảng và Nhà nước ta từ trước đến nay, đó là nguyên tắc chủ động phòng ngừa, kiên quyết đấu tranh, xử lý nghiêm minh đối với mọi hành vi vi phạm hành chính, khắc phục hậu quả do vi phạm hành chính gây ra.
Ở đây, cần chú ý phân biệt giữa “tái phạm” và “vi phạm hành chính nhiều lần”, được quy định tại Điều 1 Luật XLVPHC: “Tái phạm là việc cá nhân, tổ chức đã bị xử lý vi phạm hành chính nhưng chưa hết thời hạn được coi là chưa bị xử lý vi phạm hành chính, kể từ ngày chấp hành xong quyết định xử phạt, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính hoặc kể từ ngày hết thời hiệu thi hành quyết định này mà lại thực hiện hành vi vi phạm hành chính đã bị xử lý (Khoản 5) và “Vi phạm hành chính nhiều lần là trường hợp cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính mà trước đó đã thực hiện hành vi vi phạm hành chính này nhưng chưa bị xử lý và chưa hết thời hiệu xử lý” (Khoản 6).
- Quy định mới: Bên cạnh những nguyên tắc được kế thừa từ Pháp lệnh, một số nguyên tắc mới được quy định trong Luật XLVPHC như:
+ Nguyên tắc bảo đảm công bằng, công khai, khách quan, tôn trọng quyền giải trình của cá nhân, tổ chức (Điểm b Khoản 1);
+ Nguyên tắc người có thẩm quyền xử phạt, người có thẩm quyền áp dụng biện pháp xử lý hành chính có trách nhiệm chứng minh hành vi vi phạm bằng việc áp dụng các biện pháp hợp pháp để xác định sự thật của vụ việc một cách khách quan, toàn diện và đầy đủ; cá nhân, tổ chức bị xử phạt, cá nhân bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp chứng minh mình không vi phạm hành chính (Điểm đ Khoản 1);
+ Để phân định mức phạt tiền giữa cá nhân và tổ chức vi phạm, phù hợp với tính chất vi phạm, một trong những nguyên tắc mới được quy định tại Luật XLVPHC  là “đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng hai lần mức phạt tiền đối với cá nhân” (Điểm e Khoản 1)
Việc bổ sung những nguyên tắc này là rất cần thiết để khắc phục thực trạng cơ quan hành chính ban hành quyết định xử phạt mang tính đơn phương, áp đặt ý chí chủ quan của người có thẩm quyền xử phạt.