1. Các biện pháp cưỡng chế được áp dụng trong tố tụng hình sự
Các biện pháp cưỡng chế trong tố tụng hình sự được quy định nhằm đảm bảo quá trình điều tra, truy tố, xét xử diễn ra hiệu quả, đúng pháp luật và không bị cản trở bởi hành vi của những người liên quan đến vụ án. Việc áp dụng các biện pháp này phải tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc tố tụng hình sự, đảm bảo quyền con người và không xâm phạm các quyền công dân một cách tùy tiện.
a. Biện pháp áp giải, dẫn giải
Hai biện pháp này giúp đảm bảo sự có mặt của người liên quan trong quá trình tố tụng. Áp giải được áp dụng đối với người bị buộc tội, trong khi dẫn giải áp dụng với người làm chứng, bị hại hoặc người bị tố giác nhưng không hợp tác theo triệu tập. Việc giới hạn thời gian thực hiện (không áp dụng vào ban đêm) và đối tượng (tránh người già yếu, bệnh nặng) thể hiện tính nhân đạo của pháp luật tố tụng hình sự, đảm bảo không xâm phạm quyền công dân quá mức cần thiết.
b. Biện pháp kê biên tài sản
Đây là biện pháp nhằm ngăn chặn bị can, bị cáo tẩu tán tài sản để trốn tránh nghĩa vụ tài chính như nộp phạt, bồi thường thiệt hại hoặc bị tịch thu theo quy định pháp luật.
Việc kê biên tài sản chỉ được áp dụng đối với tài sản tương ứng với mức có thể bị xử lý, không thể kê biên toàn bộ tài sản nếu không có căn cứ. Quy trình kê biên chặt chẽ, với biên bản kê biên được lập thành bốn bản, đảm bảo tính minh bạch và quyền lợi của các bên liên quan.
c. Biện pháp phong tỏa tài khoản
Tương tự biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản giúp đảm bảo nghĩa vụ tài chính của người bị buộc tội, ngăn chặn họ rút hoặc chuyển tiền để trốn tránh trách nhiệm pháp lý. Việc phong tỏa phải có quyết định của cơ quan tố tụng và thực hiện ngay lập tức khi có căn cứ. Biên bản phong tỏa được lập thành năm bản để đảm bảo tính giám sát chặt chẽ từ nhiều bên, bao gồm cả Viện kiểm sát và tổ chức tín dụng liên quan.
Nhìn chung, các biện pháp cưỡng chế không chỉ nhằm bảo đảm sự có mặt của những người liên quan mà còn giúp bảo toàn tài sản, đảm bảo nghĩa vụ tài chính trong vụ án hình sự. Điều này góp phần duy trì tính nghiêm minh của pháp luật, tránh tình trạng bị can, bị cáo lợi dụng kẽ hở pháp lý để trốn tránh trách nhiệm. Đồng thời, pháp luật cũng có những quy định nhân đạo để không xâm phạm quyền lợi chính đáng của các cá nhân liên quan.
2. Thời hạn áp dụng biện pháp cưỡng chế trong giai đoạn truy tố
a. Quy định pháp luật về thời hạn áp dụng biện pháp cưỡng chế trong giai đoạn truy tố
Theo Điều 241 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, sau khi nhận hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra, Viện kiểm sát có quyền quyết định áp dụng, thay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp cưỡng chế. Tuy nhiên, thời hạn áp dụng biện pháp cưỡng chế trong giai đoạn này phải tuân thủ thời hạn quyết định việc truy tố được quy định tại Điều 240 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
Cụ thể:
- Tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm nghiêm trọng: Thời hạn truy tố là 20 ngày, có thể gia hạn thêm 10 ngày trong trường hợp cần thiết.
- Tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng: Thời hạn truy tố là 30 ngày, có thể gia hạn thêm 15 ngày đối với tội phạm rất nghiêm trọng và 30 ngày đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Như vậy, thời hạn tối đa áp dụng biện pháp cưỡng chế trong giai đoạn truy tố tương ứng với thời gian quyết định việc truy tố, bao gồm cả thời gian gia hạn nếu có.
b. Ý nghĩa của quy định về thời hạn áp dụng biện pháp cưỡng chế
Quy định về thời hạn áp dụng biện pháp cưỡng chế trong giai đoạn truy tố nhằm đảm bảo:
- Tính minh bạch và pháp lý: Không kéo dài thời gian áp dụng biện pháp cưỡng chế quá mức cần thiết, tránh xâm phạm quyền công dân một cách tùy tiện.
- Bảo vệ quyền lợi của người bị buộc tội: Trong thời gian ngắn nhất, Viện kiểm sát phải đưa ra quyết định rõ ràng về số phận pháp lý của bị can, giúp họ không bị áp dụng biện pháp cưỡng chế một cách vô thời hạn.
- Đảm bảo tiến độ tố tụng: Quy định thời hạn cụ thể giúp các cơ quan tố tụng không kéo dài quá trình truy tố, đảm bảo việc xét xử diễn ra kịp thời.
c. Một số vấn đề thực tiễn liên quan đến thời hạn áp dụng biện pháp cưỡng chế
Mặc dù pháp luật quy định thời hạn rõ ràng, nhưng trên thực tế, vẫn có một số trường hợp phát sinh:
- Gia hạn thời gian truy tố kéo theo việc kéo dài biện pháp cưỡng chế: Khi Viện kiểm sát gia hạn thời gian quyết định truy tố, các biện pháp cưỡng chế cũng có thể được gia hạn theo.
- Việc yêu cầu điều tra bổ sung có thể ảnh hưởng đến thời gian áp dụng biện pháp cưỡng chế: Nếu Viện kiểm sát trả hồ sơ để điều tra bổ sung, thời gian truy tố sẽ bị kéo dài, ảnh hưởng đến việc duy trì biện pháp cưỡng chế.
- Cân nhắc giữa quyền lợi của bị can và yêu cầu điều tra: Việc áp dụng biện pháp cưỡng chế phải cân bằng giữa yêu cầu điều tra, xét xử và quyền của người bị buộc tội, tránh lạm dụng kéo dài thời gian cưỡng chế mà không có lý do chính đáng.
Như vậy, thời hạn áp dụng biện pháp cưỡng chế trong giai đoạn truy tố phụ thuộc vào thời gian quyết định việc truy tố của Viện kiểm sát. Việc giới hạn thời gian này nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp của bị can, bị cáo, đồng thời đảm bảo tiến độ tố tụng và tính khách quan trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.
3. Hủy bỏ biện pháp cưỡng chế
Điều 130 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định về hủy bỏ biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài sản như sau:
“1.Biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản đang áp dụng phải được hủy bỏ khi thuộc một trong các trường hợp:
a)Đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án;
b)Đình chỉ điều tra đối với bị can, đình chỉ vụ án đối với bị can;
c)Bị cáo được Tòa án tuyên không có tội;
d)Bị cáo không bị phạt tiền, tịch thu tài sản và bồi thường thiệt hại.
2.Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án hủy bỏ biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản khi thấy không còn cần thiết.
Đối với biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản trong giai đoạn điều tra, truy tố thì việc hủy bỏ hoặc thay thế phải thông báo cho Viện kiểm sát trước khi quyết định.”
Các trường hợp cần hủy bỏ biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài sản
Biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản là biện pháp cưỡng chế cần thiết cần được áp dụng trong quá trình tiến hành tố tụng hình sự. Tuy nhiên, những biện pháp này không bắt buộc phải áp dụng trong mọi trường hợp, mọi thời điểm trong quá trình tiến hành tổ tụng. Khỉ có căn cứ cho rằng việc áp dụng là không cằn thiết, biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản đang áp dụng phải được hủy bỏ khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
-Đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án;
-Đình chỉ điều tra đối với bị can, đình chỉ vụ án đối với bị can;
-Bị cáo được Tòa án tuyên không có tội;
-Bị cáo không bị phạt tiền, tịch thu tài sản và bồi thường thiệt hại.
Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra các cấp cấp trong giai đoạn điều tra, truy tổ khi hủy bỏ hoặc thay thế biện pháp kê biên tài sàn, phong tỏa tài khoản phải thông báo cho Viện kiểm sát trước khi quyết định.
4. Dịch vụ Soạn thảo Đơn đề nghị thay đổi, chấm dứt áp dụng biện pháp cưỡng chế
Văn phòng Luật sư Tô Đình Huy cung cấp dịch vụ Soạn thảo Đơn đề nghị thay đổi, chấm dứt áp dụng biện pháp cưỡng chế, công việc cụ thể như sau:
- Tư vấn các biện pháp cưỡng chế được áp dụng trong tố tụng hình sự theo quy định pháp luật: áp giải, dẫn giải, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản;
- Tư vấn điều kiện áp dụng từng biện pháp cưỡng chế về đối tượng và trường hợp áp dụng;
- Tư vấn thẩm quyền quyết định áp dụng/hủy bỏ biện pháp cưỡng chế;
- Tư vấn trường hợp được đề nghị hủy bỏ biện pháp cưỡng chế và người có quyền đề nghị;
- Tư vấn các nội dung cơ bản cần có của Đơn đề nghị;
- Soạn thảo đơn đề nghị với đầy đủ căn cứ và cơ sở pháp lý;
- Tư vấn phương thức nộp đơn và cách thức làm việc với cơ quan có thẩm quyền;
- Tư vấn, hỗ trợ pháp lý để khiếu nại, giải quyết khiếu nại trong trường hợp quyền lợi bị xâm phạm do bị áp dụng biện pháp cưỡng chế không đúng quy định.
Với đội ngũ Luật sư nhiều năm kinh nghiệm tư vấn pháp luật hình sự, tố tụng hình sự, tham gia bào chữa/bảo vệ trong nhiều vụ án hình sự, Văn phòng Luật sư Tô Đình Huy cam kết cung cấp cho khách hàng dịch vụ soạn thảo Đơn đề nghị hủy bỏ biện pháp cưỡng chế nhanh chóng, đảm bảo yêu cầu khách hàng và quy định pháp luật.
>> Tham khảo bài viết: Bảng giá dịch vụ soạn thảo đơn khởi kiện, đơn yêu cầu
Bạn muốn tìm hiểu thêm các vấn đề liên quan. Hãy tham khảo các bài viết khác tại website hoặc gọi tổng đài tư vấn 1900 6279 để được luật sư tư vấn trực tiếp, hoặc hẹn luật sư gọi 097 88 456 17
Chúng tôi trên mạng xã hội