Tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật

1. Tài sản thừa kế là gì?

Tài sản thừa kế được hiểu là toàn bộ khối tài sản mà một cá nhân để lại cho những người còn sống sau khi người đó qua đời. Đây là một khái niệm pháp lý quan trọng trong lĩnh vực dân sự, bởi nó liên quan trực tiếp đến quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản và lợi ích hợp pháp của những người thừa kế.

• Tài sản thừa kế có thể tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm:
• Tiền mặt, vàng, ngoại tệ, trang sức và các tài sản có giá trị tương đương.
• Bất động sản như nhà ở, căn hộ, đất đai, công trình xây dựng.
• Động sản như ô tô, xe máy, tàu thuyền, máy móc, thiết bị, đồ dùng cá nhân.
• Tài sản vô hình và quyền tài sản như quyền tác giả, quyền liên quan, quyền sở hữu trí tuệ, cổ phần, trái phiếu, cổ phiếu, phần vốn góp trong doanh nghiệp, quyền khai thác tài nguyên hoặc quyền sử dụng đất.

Theo Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015, di sản thừa kế bao gồm:

• Tài sản riêng của người chết, tức là toàn bộ tài sản mà người đó đứng tên sở hữu hoặc quản lý hợp pháp trong suốt cuộc đời của mình. Ví dụ: một căn nhà đứng tên riêng người chồng trước khi kết hôn, hay tài sản được tặng cho, được thừa kế riêng.
• Phần tài sản của người chết trong khối tài sản chung với người khác. Đây là những tài sản thuộc sở hữu chung theo phần hoặc sở hữu chung hợp nhất. Ví dụ: tài sản chung của vợ chồng, tài sản chung của hộ gia đình, tài sản chung trong công ty hợp danh.

Việc quản lý và phân chia tài sản thừa kế không chỉ dừng lại ở việc xác định ai là người được hưởng mà còn phải thực hiện nhiều thủ tục pháp lý đi kèm như: khai nhận di sản, định giá tài sản, công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản, đăng ký sang tên quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng tại cơ quan có thẩm quyền. Trong một số trường hợp, nếu có tranh chấp, việc phân chia tài sản thừa kế còn phải thông qua Tòa án để đảm bảo công bằng và đúng quy định pháp luật.

Như vậy, có thể hiểu rằng tài sản thừa kế là toàn bộ di sản hợp pháp của người chết để lại, bao gồm cả tài sản riêng và phần tài sản của người đó trong khối tài sản chung. Di sản này được pháp luật công nhận, bảo vệ và sẽ được chuyển giao cho những người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.

2. Những trường hợp được thừa kế theo pháp luật

Theo Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế theo pháp luật được áp dụng khi không có di chúc hoặc di chúc không có hiệu lực pháp luật. Đây là cơ chế bảo đảm quyền thừa kế của thân nhân người để lại di sản, đồng thời duy trì trật tự công bằng trong việc phân chia di sản.

Cụ thể, các trường hợp thừa kế theo pháp luật bao gồm:

Người chết không để lại di chúc để định đoạt tài sản.

- Di chúc không hợp pháp

Di chúc được lập nhưng vi phạm điều kiện về hình thức, nội dung hoặc người lập di chúc không có năng lực hành vi dân sự, dẫn đến di chúc vô hiệu.

- Người thừa kế theo di chúc không còn điều kiện hưởng di sản

• Người được chỉ định trong di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc.
• Người không được quyền hưởng di sản Ví dụ: bị tòa án tuyên không có quyền hưởng di sản. (Căn cứ pháp lý điều 621 Bộ luật Dân sự 2015)
• Người thừa kế từ chối nhận di sản.
• Trường hợp cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc nhưng đã giải thể hoặc chấm dứt hoạt động vào thời điểm mở thừa kế.

- Đối với phần di sản không được định đoạt trong di chúc

Người để lại di sản chỉ định một phần tài sản trong di chúc, còn lại không đề cập thì phần di sản này sẽ chia theo pháp luật.

- Di sản liên quan đến phần di chúc không có hiệu lực

Ví dụ: Người lập di chúc để lại một căn nhà cho con trai, nhưng trước khi mất đã bán căn nhà đó. Khi mở thừa kế, phần di chúc về căn nhà không có hiệu lực và di sản này được chia theo pháp luật (nếu còn giá trị liên quan).

- Di sản thuộc về người thừa kế theo di chúc nhưng họ không còn đủ điều kiện hưởng

Chẳng hạn như người thừa kế chết trước, từ chối nhận di sản hoặc thuộc trường hợp không có quyền hưởng di sản.

Thừa kế theo pháp luật chỉ phát sinh khi di chúc không tồn tại hoặc không thể thực hiện được toàn bộ hoặc một phần. Trong trường hợp này, di sản sẽ được chia theo hàng thừa kế: hàng thứ nhất, thứ hai, thứ ba… theo quy định của pháp luật.

3. Tài sản thừa kế theo pháp luật có được chia đều cho tất cả những người thừa kế không?

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế theo pháp luật được xác định theo 03 hàng thừa kế. Tuy nhiên, khoản 2 Điều 651 BLDS khẳng định rõ: “Người thừa kế ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền thừa kế hoặc từ chối nhận di sản.”

Điều này có nghĩa là:

• Chỉ khi hàng thừa kế thứ nhất không còn ai hoặc tất cả đều không có quyền hưởng, thì di sản mới chuyển sang chia cho hàng thừa kế thứ hai; và tương tự, nếu hàng thứ hai cũng không còn thì mới chuyển cho hàng thứ ba.
• Những người thừa kế cùng hàng thì được hưởng phần di sản bằng nhau, thể hiện nguyên tắc bình đẳng trong việc thừa kế theo pháp luật (Điều 610 BLDS).

Ngoài ra, pháp luật cũng quy định một số trường hợp không được quyền hưởng di sản (Điều 621 BLDS), bao gồm:

• Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc có hành vi ngược đãi, hành hạ nghiêm trọng đối với người để lại di sản, hoặc có hành vi xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của họ.
• Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng đối với người để lại di sản.
• Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng của người thừa kế khác nhằm chiếm đoạt phần di sản mà họ được hưởng

Một điểm đặc biệt khác là: nếu tại thời điểm mở thừa kế, có thai nhi chưa sinh (đã hình thành thai), thì vẫn phải dành lại một phần di sản bằng với suất của một người thừa kế cùng hàng. Khi đứa trẻ sinh ra còn sống, thì sẽ được hưởng di sản như những người khác; nếu không sống khi sinh ra thì phần đó được chia lại cho các đồng thừa kế khác.

Như vậy, về nguyên tắc, những người thừa kế cùng hàng đều được chia phần di sản bằng nhau, trừ khi thuộc diện không được quyền hưởng di sản hoặc có thỏa thuận phân chia khác giữa các đồng thừa kế.
>> Xem thêm Thủ tục, hồ sơ khai di sản thừa kế tại Tp.HCM

4. Cách chia tài sản thừa kế theo pháp luật

Theo Bộ luật Dân sự 2015, khi một người mất đi mà không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ, tài sản của họ sẽ được chia theo pháp luật. Nguyên tắc cơ bản là những người cùng hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau. Cách chia được quy định cụ thể như sau:

4.1. Thừa kế theo hàng thừa kế (Điều 651 BLDS 2015)

Có 03 hàng thừa kế, trong đó người ở hàng sau chỉ được hưởng thừa kế khi không còn ai ở hàng trước vì các lý do: đã chết, không có quyền hưởng, bị truất quyền hoặc từ chối nhận di sản.

- Hàng thừa kế thứ nhất:

Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.

- Hàng thừa kế thứ hai:

Ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh/chị/em ruột của người chết; cháu ruột của người chết (mà người chết là ông/bà).

- Hàng thừa kế thứ ba:

Cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác, chú, cậu, cô, dì ruột của người chết; cháu ruột (mà người chết là bác/chú/cậu/cô/dì); chắt ruột (mà người chết là cụ nội, cụ ngoại).

Quy tắc thế vị (Điều 652 BLDS 2015):

• Nếu con của người để lại di sản chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người đó → cháu sẽ được hưởng phần di sản mà cha/mẹ cháu lẽ ra được hưởng nếu còn sống.
• Nếu cháu chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người để lại di sản → chắt sẽ được hưởng phần di sản mà cha/mẹ chắt được hưởng nếu còn sống.

4.2. Thừa kế giữa con nuôi và cha/mẹ nuôi; con riêng và cha dượng/mẹ kế

• Con nuôi và cha/mẹ nuôi: được coi là hàng thừa kế thứ nhất, có quyền thừa kế di sản của nhau như con đẻ và cha/mẹ đẻ. Đồng thời, quy định về thừa kế thế vị cũng được áp dụng.
• Con riêng và cha dượng/mẹ kế: nếu giữa họ tồn tại quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha con, mẹ con, thì cũng được coi là hàng thừa kế thứ nhất và có quyền hưởng di sản của nhau.

4.3. Thừa kế trong một số trường hợp đặc biệt về quan hệ vợ chồng (Điều 655 BLDS 2015)

• Nếu vợ/chồng đã chia tài sản chung khi hôn nhân còn tồn tại, mà một người chết thì người còn sống vẫn có quyền hưởng di sản.
• Nếu vợ/chồng đang xin ly hôn nhưng Tòa án chưa có quyết định có hiệu lực pháp luật, khi một người chết, người kia vẫn có quyền hưởng di sản.
• Người là vợ/chồng hợp pháp tại thời điểm người kia chết, vẫn có quyền hưởng di sản, cho dù sau đó có kết hôn với người khác.

Như vậy, theo quy định của pháp luật, di sản sẽ được chia theo nguyên tắc: người cùng hàng thừa kế hưởng phần bằng nhau; có áp dụng quy định về thế vị; và một số quan hệ đặc thù (con nuôi, con riêng, vợ/chồng trong tình trạng hôn nhân đặc biệt) cũng được bảo đảm quyền lợi.

5. Phân chia di sản thừa kế theo pháp luật và thủ tục thực hiện

Khi người chết không để lại di chúc hoặc di chúc không hợp pháp thì di sản sẽ được chia theo pháp luật. Theo quy định của Luật Công chứng 2024, người thừa kế theo pháp luật có thể lựa chọn một trong hai hình thức:

• Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế: Tất cả những người thừa kế cùng ký văn bản phân chia tài sản. Trong đó, mỗi người có thể nhận phần của mình hoặc tặng cho toàn bộ/ một phần di sản cho người thừa kế khác.
• Văn bản khai nhận di sản thừa kế: Trường hợp chỉ có một người thừa kế duy nhất, hoặc nhiều người đồng thừa kế nhưng thống nhất không chia di sản mà cùng đứng tên, thì có thể yêu cầu công chứng văn bản khai nhận di sản.

Để hoàn tất việc phân chia di sản theo pháp luật, cần thực hiện các bước sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

Người thừa kế phải nộp đầy đủ các giấy tờ gồm:

• Phiếu yêu cầu công chứng;
• Giấy chứng tử của người để lại di sản;
• Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế (giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn…);
• Giấy tờ nhân thân (CMND/CCCD, hộ chiếu, hộ khẩu…);
• Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản (sổ đỏ, đăng ký xe, sổ tiết kiệm…).
• Công chứng viên sẽ kiểm tra, nếu đầy đủ thì thụ lý, nếu thiếu sẽ yêu cầu bổ sung.

Bước 2: Niêm yết công khai

Tổ chức công chứng gửi thông báo niêm yết công khai tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người chết trong 15 ngày. Nội dung niêm yết ghi rõ: họ tên người chết, danh sách người thừa kế, quan hệ thừa kế và tài sản để lại.

Bước 3: Công chứng văn bản

Nếu hết thời hạn niêm yết không có tranh chấp, Công chứng viên sẽ mời các thừa kế đến ký Văn bản thỏa thuận phân chia hoặc Văn bản khai nhận di sản. Người thừa kế phải xuất trình bản chính để đối chiếu trước khi công chứng viên ký xác nhận.

Bước 4: Hoàn tất và nhận kết quả

Sau khi ký công chứng, người thừa kế nộp phí, thù lao công chứng theo quy định, và nhận lại bản chính văn bản đã được công chứng. Văn bản này là căn cứ pháp lý để sang tên, đăng ký tài sản thừa kế (nhà đất, xe, tiền gửi ngân hàng…).

Như vậy, phân chia di sản thừa kế theo pháp luật phải thực hiện qua thủ tục công chứng, niêm yết công khai và ký xác nhận. Đây là cơ sở để tránh tranh chấp và đảm bảo tính hợp pháp khi đăng ký, sang tên tài sản.
>>> Tham khảo bài viết: "Chi phí khai di sản thừa kế mới nhất"
"Tư vấn thủ tục kê khai di sản thừa kế"

6. Công việc của Văn phòng Luật sư Tô Đình Huy

Khi khách hàng tìm đến với Văn phòng Luật sư Tô Đình Huy để được tư vấn và hỗ trợ chia tài sản thừa kế, chúng tôi sẽ thực hiện các công việc trong phạm vi dịch vụ như sau:

• Tiếp nhận và phân tích hồ sơ thừa kế: Thu thập, rà soát toàn bộ giấy tờ liên quan đến di sản (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà, sổ tiết kiệm, giấy tờ chứng minh tài sản, chứng tử, hộ khẩu, giấy khai sinh của những người có quyền thừa kế...).
• Xác định hàng thừa kế và quyền hưởng di sản: Tư vấn, xác định rõ hàng thừa kế theo quy định của Bộ luật Dân sự; xác định phần quyền lợi hợp pháp của từng cá nhân, trường hợp đặc biệt như có con nuôi, con riêng, vợ/chồng sau ly hôn, hoặc thừa kế thế vị.
• Tư vấn phương án chia tài sản: Đề xuất các cách chia di sản thừa kế hợp pháp và công bằng: chia theo pháp luật, chia theo thỏa thuận, hoặc chia theo di chúc (nếu có).
• Soạn thảo, rà soát văn bản pháp lý: Hỗ trợ soạn thảo văn bản thỏa thuận phân chia di sản, văn bản khai nhận di sản, hoặc các giấy tờ cần thiết để công chứng, chứng thực.
• Đại diện làm việc tại cơ quan Nhà nước: Thay mặt hoặc hỗ trợ khách hàng trong thủ tục công chứng văn bản thừa kế tại Văn phòng công chứng; làm việc với UBND, cơ quan đăng ký đất đai để sang tên tài sản cho những người thừa kế.
• Giải quyết tranh chấp về thừa kế: Trong trường hợp phát sinh mâu thuẫn giữa các đồng thừa kế, Văn phòng sẽ tham gia thương lượng, hòa giải; nếu không đạt được thỏa thuận thì hỗ trợ khởi kiện và đại diện khách hàng tại Tòa án để bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
• Tư vấn thuế và nghĩa vụ tài chính liên quan: Hướng dẫn khách hàng các khoản thuế, phí, lệ phí cần nộp khi làm thủ tục sang tên tài sản thừa kế.

Văn phòng Luật sư Tô Đình Huy không chỉ đóng vai trò tư vấn mà còn trực tiếp hỗ trợ và đồng hành cùng khách hàng trong toàn bộ quy trình chia tài sản thừa kế – từ khâu xác định người thừa kế đến khi hoàn tất thủ tục pháp lý tại cơ quan Nhà nước.

7. Vì sao khách hàng chọn Văn phòng Luật sư Tô Đình Huy?

Văn phòng Luật sư Tô Đình Huy là đơn vị đã có bề dày hoạt động, với đội ngũ Luật sư được đào tạo bài bản, chính quy và có chuyên môn sâu trong việc tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật. Với đội ngũ Luật sư có nhiều năm kinh nghiệm trong các hoạt động thực tiễn, cung cấp các dịch vụ pháp lý và đặc biệt là kinh nghiệm thực tế về tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật và các vấn đề liên quan, chúng tôi đã cung cấp dịch vụ pháp lý tốt nhất về tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật và mang lại sự hài lòng cho nhiều khách hàng.

Ngoài vấn đề chuyên môn, chúng tôi luôn thực hiện dịch vụ tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật với tinh thần, trách nhiệm và sự tận tâm cao nhất, xây dựng niềm tin, sự an tâm và an toàn pháp lý cho khách hàng.

Đồng thời, chúng tôi luôn ý thức tuân thủ Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề Luật sư trong quá trình thực hiện tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật trong mối quan hệ với khách hàng, đồng nghiệp và các cơ quan Nhà nước, các cá nhân có liên quan trong quá trình thực hiện tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật.

Chúng tôi cam kết và trách nhiệm bảo mật tất cả các khoản mục, điều kiện của hợp đồng/thỏa thuận nào được thiết lập, ký kết và tất cả giấy tờ, tài liệu, thông tin mà Văn phòng Luật sư có được từ tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật. Văn phòng Luật sư cam kết không công bố hay truyền đạt các vấn đề liên quan đến hợp đồng và công việc này đến Bên thứ ba nào khác mà không có sự đồng ý bằng văn bản của khách hàng, trừ trường hợp cơ quan Nhà nước yêu cầu.

8. Thông tin liên hệ Văn phòng Luật sư Tô Đình Huy

Nếu Quý khách hàng đang gặp phải vấn đề pháp lý liên quan đến tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật, đừng ngần ngại, hãy liên hệ với chúng tôi qua Hotline 0909160684 để nhận được sự tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật và được hỗ trợ kịp thời.

Số hotline được Luật sư tiếp nhận và xử lý trên phạm vi toàn quốc.

Thời gian làm việc từ 08 giờ sáng đến 21 giờ tối trong khoảng thời gian từ Thứ 2 đến Thứ 7 trong tuần.

Ngoài phương thức hỗ trợ qua số hotline cho dịch vụ tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật, chúng tôi còn tư vấn và hỗ trợ trực tiếp và trực tuyến qua Zalo: 0978845617, và Email [info@luatsuhcm.com]

Chúng tôi hiểu rằng, vấn đề pháp lý tư vấn cách chia tài sản thừa kế theo quy định pháp luật có thể ảnh hưởng lớn đến cuộc sống và công việc, thời gian, chi phí của bạn. Hãy để đội ngũ Luật sư của chúng tôi đồng hành và hỗ trợ bạn giải quyết các vấn đề pháp lý một cách hiệu quả và chuyên nghiệp nhất. Chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe, thấu hiểu và đồng hành cùng Quý khách hàng trên mỗi bước đường pháp lý.