Thẩm quyền xét xử của Toà án sau sáp nhập

1. Thẩm quyền của Toà án khi người bị kiện là cơ quan hành chính sáp nhập

Tình huống: Chi cục thuế khu vực A được sáp nhập từ Chi cục thuế của hai huyện A và huyện B. Trụ sở của Chi cục thuế khu vực A đóng trên địa bàn huyện A. Vậy thông báo nộp thuế của Chi cục thuế khu vực A đối với cá nhân cư trú tại huyện B thì Tòa án huyện A có thẩm quyền thụ lý giải quyết không?

Vấn đề cần giải quyết: Xác định Tòa án cấp huyện nào có thẩm quyền giải quyết theo lãnh thổ đối với khiếu kiện quyết định hành chính của một cơ quan liên huyện (Chi cục thuế khu vực A), khi người khởi kiện và trụ sở của cơ quan bị kiện ở hai huyện khác nhau.

Hướng dẫn của TANDTC như sau:

Ngày 25/11/2015, Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 10 đã thông qua Luật Tố tụng hành chính năm 2015. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2016.

Ngày 13/4/2018, Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành Quyết định số 520/QĐ-BTC duyệt kế hoạch triển khai, sắp xếp, sáp nhập Chi cục thuế các quận, huyện, thị xã, thành phố thành Chi cục thuế khu vực thuộc Cục thuế tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Như vậy, việc thành lập Chi cục thuế khu vực có sau khi Luật Tố tụng hành chính năm 2015 có hiệu lực pháp luật nên chưa có quy định liên quan đến thẩm quyền giải quyết đối với thông báo nộp thuế của Chi cục thuế khu vực.

Tuy nhiên, đây là loại việc đã thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện và để thuận tiện cho cá nhân, tổ chức thực hiện quyền khởi kiện của mình thì Tòa án có thể vận dụng quy định tại khoản 1 Điều 31 của Luật Tố tụng hành chính năm 2015 để xác định Tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết vụ án. Cụ thể là:

Trường hợp nếu người khởi kiện nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân huyện A thì Tòa án nhân dân huyện A thụ lý giải quyết; trường hợp người khởi kiện nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân huyện B thì Tòa án nhân dân huyện B cũng có thẩm quyền giải quyết vì Tòa án nhân dân huyện A và Tòa án nhân dân huyện B đều nằm trong địa bàn của Chi cục thuế khu vực. Tòa án đã thụ lý yêu cầu người khởi kiện cam kết không khởi kiện tại Tòa án khác.

Trường hợp Tòa án nhân dân cấp tỉnh đã thụ lý, giải quyết đối với yêu cầu khởi kiện nêu trên thì Tòa án nhân dân cấp tỉnh tiếp tục giải quyết vụ án.

[Công văn số 196/TANDTC-PC ngày 03/10/2023 của TANDTC]

Lưu ý: Từ ngày 1/7/2025, 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh mới sẽ đi vào hoạt động. Nhằm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và tạo thuận lợi cho người nộp thuế, ngành Thuế cũng sẽ tái cơ cấu. Cần đối chiếu quy định của pháp luật hiện hành và công văn hướng dẫn của TANDTC.

2. Thẩm quyền xét xử lại vụ án bất động sản khi có thay đổi địa giới hành chính

Tình huống: Tranh chấp bất động sản được Tòa án nhân dân huyện A thụ lý, giải quyết đúng thẩm quyền theo nơi có bất động sản, tuy nhiên bản án đã bị Tòa án cấp trên hủy để xét xử lại theo thủ tục chung. Trong quá trình thụ lý, giải quyết lại vụ án, do có việc chia tách, sáp nhập địa giới hành chính nên địa chỉ bất động sản đang có tranh chấp nay thuộc về địa giới của huyện B. Vậy, Tòa án đang thụ lý, giải quyết vụ án có phải chuyển hồ sơ cho Tòa án nơi có bất động sản sau khi được chia tách, sáp nhập không?

Vấn đề cần giải quyết: Xác định thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa án huyện A để "giải quyết lại" vụ án, trong bối cảnh đối tượng tranh chấp (bất động sản) đã không còn nằm trên địa phận hành chính của mình.

Hướng dẫn của TANDTC như sau:

Điểm c khoản 1 Điều 39 của Bộ luật Tố tụng dân sự quy định: “Đối với tranh chấp là bất động sản thì chỉ Tòa án nơi có bất động sản có thẩm quyền giải quyết”. Do đó, trường hợp sau khi chia tách, sáp nhập địa giới hành chính, bất động sản thuộc về địa giới của huyện khác thì cần phân biệt như sau:

- Trường hợp Tòa án chưa ra Quyết định đưa vụ án ra xét xử thì Tòa án phải chuyển hồ sơ vụ án đến Tòa án nơi có bất động sản sau khi được chia tách, sáp nhập để giải quyết theo thẩm quyền.

- Trường hợp Tòa án đã ra Quyết định đưa vụ án ra xét xử thì Tòa án không chuyển hồ sơ vụ án đến Tòa án nơi có bất động sản sau khi được chia tách, sáp nhập mà tiếp tục giải quyết vụ án theo thủ tục chung.

[Công văn số 163/TANDTC-PC ngày 10/9/2024 của TANDTC]

Lưu ý: Mô hình tổ chức tòa án nhân dân đã chuyển từ 4 cấp (tối cao, cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện) sang mô hình 3 cấp mới, gồm: Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân cấp tỉnh (bao gồm cả các tòa chuyên trách), và Tòa án nhân dân khu vực. Mô hình mới này có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, kết thúc hoạt động của Tòa án nhân dân cấp cao và Tòa án nhân dân cấp huyện. Cần đối chiếu quy định của pháp luật hiện hành và công văn hướng dẫn của TANDTC.

>> Tham khảo thêm: Luật sư tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai

Chuyên đề trên đây là chia sẻ của chúng tôi về vấn đề Thẩm quyền xét xử của Toà án sau sáp nhập địa nhằm hỗ trợ người đọc có thêm kiến thức về pháp luật, không nhằm mục đích thương mại. Các thông tin trong chuyên đề Thẩm quyền xét xử của Toà án sau sáp nhập chỉ là quan điểm cá nhân người viết, người đọc chỉ tham khảo. Chúng tôi đề nghị Quý Khách hàng nên tham khảo ý kiến chuyên môn từ Luật sư của chúng tôi đối với các vấn đề cụ thể. Các yêu cầu giải đáp thắc mắc hãy liên hệ trực tiếp với Văn phòng của chúng tôi theo địa chỉ phía trên hoặc liên hệ qua Hotline: 0978845617, Email: info@luatsuhcm.com.