Hành vi vi phạm hợp đồng trong lĩnh vực thương mại là gì?

Thứ ba - 04/11/2025 14:45

Hành vi vi phạm hợp đồng trong lĩnh vực thương mại là sự phá vỡ cam kết, thoả thuận giữa các bên trong hợp đồng, thể hiện qua việc giao hàng sai chất lượng, chậm thanh toán, hoặc đơn phương chấm dứt giao dịch. Đây chính là nguyên nhân phổ biến của các tranh chấp kinh tế hay thương mại, đòi hỏi các bên phải áp dụng các biện pháp pháp lý để bảo vệ quyền lợi và buộc bên vi phạm phải chịu trách nhiệm vật chất cho những tổn thất mà họ gây ra.

Hành vi vi phạm hợp đồng trong lĩnh vực thương mại

Mục lục

1. Căn cứ xác định hành vi vi phạm hợp đồng

Theo quy định tại khoản 12 Điều 3 Luật Thương mại 2005 về hành vi vi phạm hợp đồng trong lĩnh vực thương mại được xác định như sau:

"Vi phạm hợp đồng là việc một bên không thực hiện, thực hiện không đầy đủ hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ theo thoả thuận giữa các bên hoặc theo quy định của Luật này."

Bên vi phạm nghĩa vụ hợp đồng khi có các hành vi, như:

- Không thực hiện nững nghĩa vụ đã thoả thuận trong hợp đồng.

- Thực hiện không đầy đủ những nghĩa vụ đã thoả thuận trong hợp đồng.

- Thực hiện không đúng những nghĩa vụ đã thoả thuận trong hợp đồng.

Lưu ý: Hành vi của bên vi phạm sẽ được coi là hành vi vi phạm hợp đồng khi hành vi đó xuất phát từ việc thực hiện những nghĩa vụ đã thỏa thuận trong hợp đồng và thuộc một trong các trường hợp nêu trên, không phụ thuộc liệu những hành vi đó có rơi vào các trường hợp là rủi ro trong kinh doanh hay được miễn trách nhiệm hay không.

>> Tham khảo thêm: Dịch vụ Luật sư giải quyết tranh chấp hợp đồng tại Tòa án

2. Điều kiện để xác định hành vi vi phạm cơ bản nghĩa vụ hợp đồng

Theo quy định tại khoản 13 Điều 3 Luật Thương mại 2005 như sau:

"Vi phạm cơ bản là sự vi phạm hợp đồng của một bên gây thiệt hại cho bên kia đến mức làm cho bên kia không đạt được mục đích của việc giao kết hợp đồng."

Hành vi vi phạm cơ bản nghĩa vụ hợp đồng được xác định khi thoả mãn ba điều kiện như sau:

- Hành vi vi phạm đó phát sinh từ quá trình bên vi phạm thực hiện nghĩa vụ hợp đồng;

- Hành vi vi phạm đó gây ra thiệt hại cho bên bị vi phạm;

- Thiệt hại do bên vi phạm gây ra nghiêm trọng đến mức làm cho bên bị vi phạm không đạt được mục đích của việc giao kết hợp đồng.

Thực tế cho thấy, hành vi vi phạm hợp đồng thương mại có thể gây ra thiệt hại, nhưng không phải lúc nào thiệt hại đó cũng đồng nghĩa với việc bên bị vi phạm không đạt được mục đích của hợp đồng. Hay nói cách khác, thiệt hại được xem là căn cứ pháp lý (để áp dụng các chế tài nghiêm khắc theo Luật Thương mại) phải là một thiệt hại nghiêm trọng. Đây là loại thiệt hại ở mức độ đáng kể mà ngay cả khi đã áp dụng các biện pháp khắc phục cần thiết, bên bị vi phạm vẫn không thể đạt được mục đích ban đầu khi giao kết hợp đồng.

3. Hành vi vi phạm hợp đồng trong Công ước viên 1980

Công ước Viên năm 1980 về mua bán hàng hóa quốc tế và có quy định về “vi phạm cơ bản hợp đồng”. Theo quy định tại Điều 25 Công ước Viên như sau:

"...một sự vi phạm hợp đồng do một bên gây ra là vi phạm cơ bản nếu sự vi phạm đó làm cho bên kia bị thiệt hại mà người bị thiệt hại, trong một số chừng mực đáng kể bị mất cái mà họ có quyền chờ đợi trên cơ sở hợp đồng, trừ phi bên vi phạm không tiên liệu được nếu họ cũng ở vào hoàn cảnh tương tự”.

Như vậy, theo Công ước Viên 1980, vi phạm cơ bản hợp đồng được xác định dựa trên các yếu tố:

- Phải có hành vi vi phạm nghĩa vụ đã thỏa thuận trong hợp đồng;

- Sự vi phạm nghĩa vụ hợp đồng đó phải dẫn đến hậu quả là một bên mất đi cái mà họ có quyền chờ đợi từ hợp đồng;

- Bên vi phạm hợp đồng không thể nhìn thấy trước được hậu quả của sự vi phạm đó.

Quy định về mức độ thiệt hại của bên bị vi phạm được gây ra bởi hành vi vi phạm hợp đồng của bên vi phạm theo Công ước Viên rõ ràng hơn so với quy định của Luật Thương mại 2005. Căn cứ xác định mức độ thiệt hại là đáng kể hay không đáng kể sẽ do cơ quan tài phán quyết định căn ức vào từng tình huống cụ thể.

Tóm lại, để xác định một hành vi vi phạm có phải là vi phạm cơ bản hay không, Các cơ quan tài phán tại các quốc gia trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng thường dựa vào bốn căn cứ sau:

- Xem xét có hay không sự thỏa thuận của các bên vi phạm cơ bản trong hợp đồng.

- Căn cứ vào mức độ nghiêm trọng của hậu quả do hành vi vi phạm hợp đồng gây ra.

- Căn cứ vào việc hàng hóa, dịch vụ không phù hợp với hợp đồng có khả năng thương mại hay không.

- Căn cứ vào việc hàng hóa, dịch vụ không phù hợp với hợp đồng có khả năng sử dụng được hay không.

>> Tham khảo thêm: Tư vấn xử lý tranh chấp hợp đồng trong thương mại

Chuyên đề trên đây là chia sẻ của chúng tôi về vấn đề Hành vi vi phạm hợp đồng trong lĩnh vực thương mại là gì? nhằm hỗ trợ người đọc có thêm kiến thức về pháp luật, không nhằm mục đích thương mại. Các thông tin trong chuyên đề Hành vi vi phạm hợp đồng trong lĩnh vực thương mại là gì? chỉ là quan điểm cá nhân người viết, người đọc chỉ tham khảo. Chúng tôi đề nghị Quý Khách hàng nên tham khảo ý kiến chuyên môn từ Luật sư của chúng tôi đối với các vấn đề cụ thể. Các yêu cầu giải đáp thắc mắc hãy liên hệ trực tiếp với Văn phòng của chúng tôi theo địa chỉ phía trên hoặc liên hệ qua Hotline: 0978845617, Email: info@luatsuhcm.com.