Những vấn đề cơ bản về đặc quyền kinh tiêu - nhượng quyền thương mại

Nhượng quyền thương mại là hoạt động thương mại, kinh doanh, theo đó bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện sau đây:
Việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ được tiến hành theo cách thức tổ chức kinh doanh do bên nhượng quyền quy định và được gắn với nhãn hiệu hàng hoá, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh, quảng cáo của bên nhượng quyền;
Bên nhượng quyền có quyền kiểm soát và trợ giúp cho bên nhận quyền trong việc điều hành công việc kinh doanh.

Hiện có rất nhiều công ty đang hoạt động theo đặc quyền kinh tiêu, bao gồm hầu như tất cả mọi ngành kinh doanh đã có, từ những nhãn hiệu nổi tiếng như McDonald's, Holiday Inn, hay Mailboxes, v...v cho đến các đặc quyền kinh tiêu mang tính địa phương nhỏ hơn. Thách thức ở đây là bạn phải chọn được một đặc quyền kinh tiêu vừa phù hợp với sở thích của bạn, vừa là một sự đầu tư khôn ngoan. Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực mua bán đặc quyền kinh tiêu gợi ý là bạn nên so sánh chúng với nhau bằng cách xem xét thật nhiều đặc quyền kinh tiêu trước khi quyết định chọn một đặc quyền kinh tiêu phù hợp với mình. Hãy sử dụng những câu trả lời cho các câu hỏi dưới đây để giúp bạn hiểu thêm về khái niệm kinh doanh này.


·         Đặc quyền kinh tiêu là gì? Nó vận hành như thế nào?
·         Những lợi ích của việc mua đặc quyền kinh tiêu so với việc khởi nghiệp của riêng tôi?
·         Người sử dụng đặc quyền kinh tiêu có gặp phải điều gì bất lợi không?
·         Tôi cần nắm những luật nào về đặc quyền kinh tiêu?
·         Tôi nên quan tâm đến những vấn đề gì trong các tài liệu cung cấp thông tin?
·         Tôi nên xem xét những gì khi lựa chọn một đặc quyền kinh tiêu?
·         Tôi có thể tiến hành nghiên cứu nào khác để hiểu thêm về một đặc quyền kinh tiêu cụ thể?
·         Tôi sẽ phải trả những chi phí gì cho đặc quyền kinh tiêu của mình?
·         Tôi nên xem xét những đặc quyền kinh tiêu đã được xác lập hay những đặc quyền kinh tiêu mới nổi lên?
Đặc quyền kinh tiêu là gì? Nó vận hành như thế nào?
Khi bạn mua một đặc quyền kinh tiêu, có nghĩa là bạn mua quyền sử dụng một thương hiệu hoặc một mô hình kinh doanh cụ thể. Doanh nghiệp mà bạn điều hành về cơ bản cũng giống như mọi doanh nghiệp khác được vận hành dưới cùng một đặc quyền kinh tiêu. Để làm được điều này, bạn có thể phải mua nhiều thứ từ người bán đặc quyền kinh tiêu (là công ty sở hữu các quyền đối với việc kinh doanh này) như các sản phẩm, công cụ, trợ giúp về quảng cáo, và dịch vụ đào tạo.
Khi bạn sở hữu một doanh nghiệp theo hình thức mua đặc quyền kinh tiêu, việc vận hành nó phải tuân theo các điều kiện của hợp đồng về đặc quyền kinh tiêu. Đối với nhiều người, đây là lợi ích chủ yếu của việc mua đặc quyền kinh tiêu - đó là kinh doanh trên phương thức kinh doanh, thương hiệu và hệ thống hỗ trợ mà người bán đặc quyền kinh tiêu cung cấp. Một câu nói cửa miệng là việc mua đặc quyền kinh tiêu cho phép người ta có thể bước vào kinh doanh cho bản thân mà không phải khởi sự nó.
Những lợi ích của việc mua đặc quyền kinh tiêu so với việc khởi nghiệp của riêng tôi?
Khi mua đặc quyền kinh tiêu, bạn có những lợi ích sau:
·         Giảm bớt rủi ro - Các đặc quyền kinh tiêu thường có tỷ lệ thất bại thấp hơn nhiều so với các doanh nghiệp khởi sự từ đầu. Lý do ư? Bởi vì mua đặc quyền kinh tiêu có nghĩa là bạn sẽ mua một mô hình kinh doanh mà hầu hết các mắc mớ đã được giải quyết sẵn.
·         Bạn sẽ có được một bộ trọn gói - những phỏng đoán thường có khi khởi sự một doanh nghiệp đã được giải quyết. Bộ trọn gói này của bạn có thể bao gồm các thương hiệu, khả năng tiếp cận dễ dàng tới một sản phẩm đã được xác lập; một phương pháp marketing đã được chứng minh; các trang thiết bị; kho hàng; v.v.
·         Có được ưu thế về số lượng - Khi bạn trở thành người mua đặc quyền kinh tiêu, bạn sẽ có được sức mua của toàn bộ mạng lưới sử dụng đặc quyền kinh tiêu đó, và điều này sẽ giúp bạn có được sản phẩm và cạnh tranh với những cửa hàng theo hệ thống lớn hơn trong nước.
·         Có sẵn các quy trình kinh doanh - Nhiều nhà bán đặc quyền kinh tiêu thường cung cấp cho những người mua đặc quyền kinh tiêu của họ những hệ thống đã được sử dụng trong thực tế, trong đó có các hệ thống tài chính và kế toán; hệ thống đào tạo và hỗ trợ; hệ thống nghiên cứu và phát triển; hệ thống hỗ trợ tiếp thị và bán hàng; hệ thống kế hoạch và dự báo; hệ thống quản lý kho hàng; v.v... Họ sẽ chỉ dẫn cho bạn những kỹ thuật đã giúp cho doanh nghiệp thành công và giúp bạn tận dụng chúng để phát triển doanh nghiệp của riêng mình.
·         Được hỗ trợ về tài chính và lựa chọn địa điểm kinh doanh - Một số công ty sẽ cấp vốn để bạn khởi nghiệp với đặc quyền kinh tiêu của họ, giúp cho bạn có thể xoay xở được với một khoản tiền mặt ứng trước càng ít càng tốt. Họ cũng có thể sẽ giúp bạn lựa chọn địa điểm kinh doanh, để bảo đảm là doanh nghiệp của bạn nằm ở một khu vực có thể phát triển được.
·         Hỗ trợ về quảng cáo và khuyến mãi - Bạn sẽ không chỉ được hưởng lợi từ bất cứ chiến dịch quảng cáo và khuyến mãi ở phạm vi khu vực hay quốc gia của công ty bán đặc quyền kinh tiêu cho bạn, mà họ còn hỗ trợ bạn trong nhiều việc khác -- từ việc cung cấp bản sao băng quảng cáo có sẵn để giúp đỡ nỗ lực quảng cáo riêng của bạn cho đến việc thiết kế những vật phẩm quảng cáo và trang trí tại điểm bán hàng của bạn sao cho thu hút khách hàng. Bạn sẽ phải tốn rất nhiều chi phí nếu tự phát triển những vật phẩm này.
Người sử dụng đặc quyền kinh tiêu có gì bất lợi không?
Tất nhiên không phải ai cũng chọn cách mua đặc quyền kinh tiêu. Dưới đây là một số những điểm bất lợi tiềm tàng của nó:
·         Thiếu quyền kiểm soát - Bản chất của một đặc quyền kinh tiêu - việc mua và sử dụng một ý tưởng kinh doanh đã được kiểm chứng trong thực tế - có thể làm cho bạn có vẻ giống một người quản lý hơn là một ông chủ. Điều này có thể là khó khăn đối với một số người, nhất là đối với những ai có tinh thần kinh doanh cao. Những người như vậy sẽ cảm thấy khó khăn trong việc tuân thủ hệ thống kinh doanh sẵn có của người khác.
·         Chi phí - Có thể phải mất một khoản tiền mặt lớn để mua và vận hành một đặc quyền kinh tiêu. Chi phí trả trước có thể khá lớn, và bạn có thể sẽ thấy phí bản quyền phải trả liên tục sẽ có tác động lớn đến dòng tiền mặt của bạn.
·         Bạn không tồn tại độc lập - Cũng giống như việc danh tiếng của công ty cung cấp đặc quyền cho bạn có thể làm lợi cho doanh nghiệp của bạn, những vấn đề của công ty đó cũng chính là những vấn đề của bạn. Do vậy, nếu công ty mẹ trải qua những thời kỳ khó khăn thì doanh nghiệp của bạn có thể cũng sẽ phải gánh chịu hậu quả bởi bạn có mối liên hệ quá mật thiết với nó.
·         Bạn phải cam kết - Hợp đồng mua đặc quyền kinh tiêu của bạn là một bản hợp đồng mang tính ràng buộc, và những điều kiện của hợp đồng có thể rất ngặt nghèo. Bạn bị bó buộc với các thông lệ kinh doanh nhất định, chi phí, và thậm chí cả hình ảnh của doanh nghiệp của bạn. Nếu không đồng ý thì bạn cũng chẳng thể trông cậy vào điều gì khác ngoại trừ việc tuân thủ những chỉ dẫn trong hợp đồng.
Tôi cần nắm được những luật nào về đặc quyền kinh tiêu?
Bạn cũng nên cân nhắc việc thuê luật sư, kế toán viên hoặc nhà tư vấn riêng đánh giá các tài liệu cung cấp thông tin và các hợp đồng mà người bán đề xuất trước khi bước vào đàm phán. Lời khuyên này, cùng với khảo sát riêng của bạn, sẽ có thể giúp bạn tiết kiệm chi phí và tránh cho bạn đầu tư nhầm địa chỉ.
Tôi nên quan tâm đến những gì trong các tài liệu cung cấp thông tin?
Tài liệu thông tin mà công ty bán đặc quyền kinh tiêu cung cấp cho bạn có thể coi là một cửa sổ để bạn nhìn vào hoạt động của công ty. Do đó bạn cần đánh giá đầy đủ nó (tốt hơn là với sự trợ giúp của một luật sư, kế toán viên hoặc một nhà tư vấn doanh nghiệp) để có thể hiểu được tất cả những gì có thể về công ty đó.
Một số vấn đề cần xem xét:
·         Công ty bán đặc quyền kinh tiêu có lịch sử thành công hay không? - Tìm hiểu tất cả các chi tiết về tên riêng và tên kinh doanh của công ty, tổ chức của công ty; xuất xứ; và lịch sử tài chính của nó. Bạn cũng cần phải xác định rõ liệu thành công của công ty đó có thể được lặp lại ở khu vực kinh doanh của bạn hay không.
·         Tôi sẽ phải trả những chi phí nào? - Thông báo công ty gửi đến bạn phải bao gồm một danh sách hoàn chỉnh các khoản phí mà bạn phải trả vừa để khởi sự vừa để vận hành đặc quyền kinh tiêu đó. Thông báo này cũng cho bạn biết các nghĩa vụ khác của bạn, ví dụ như số lượng hàng hoá hay các trang thiết bị mà bạn phải mua từ công ty bán đặc quyền kinh tiêu đó.
·         Khu vực kinh doanh của tôi có được độc quyền không? - Bạn sẽ phải xác định rõ công ty bán đặc quyền kinh tiêu đó có được phép mở những cửa hàng khác trong khu vực kinh doanh của bạn, hay thậm chí bán các sản phẩm theo đơn đặt hàng qua bưu điện của các khách hàng sinh sống trong khu vực kinh doanh của bạn hay không. Bạn cũng sẽ có thể phải đáp ứng một số tiêu chuẩn bán hàng nhất định để được phép độc quyền trong khu vực này.
·         Tôi có thể bán những sản phẩm gì và bán như thế nào? - Bạn có thể chỉ được phép bán một số sản phẩm nhất định được nêu trong danh mục chấp thuận của công ty bán đặc quyền kinh tiêu. Và bạn cũng có thể bị giới hạn về cách thức bán hàng. Chẳng hạn, bạn có thể được phép bán hàng cho những người vào cửa hàng của bạn, song không được phép bán hàng bên ngoài khu vực đó.
·         Người bán đặc quyền kinh tiêu sẽ cung cấp cho tôi những dịch vụ nào? - Hãy xem liệu bạn sẽ được cung cấp những dịch vụ nào trước khi bạn khai trương, và sau khi bạn đã khai trương doanh nghiệp của bạn. Bạn cũng nên xem bạn cần phải được đào tạo về những gì, đào tạo ở đâu và phí tổn ra sao. Đồng thời, hãy kiểm tra xem bạn sẽ nhận được những thương hiệu và giấy phép độc quyền nhãn hiệu nào.
·         Tôi có phải tìm hiểu những thông tin xấu khác không? - Các tài liệu cung cấp thông tin phải tiết lộ bất kỳ hành động nào liên quan đến việc vi phạm luật về đặc quyền kinh tiêu, các hành vi gian lận, biển thủ, hoặc các trường hợp kinh doanh không đúng luật. Các tài liệu này còn phải nói rõ liệu công ty bán đặc quyền kinh tiêu đó, bất kỳ người tiền nhiệm nào, hay bất kỳ đối tác hoặc quan chức nào của công ty, đã từng tuyên bố phá sản trong vòng 15 năm qua hay chưa. Và chắc chắn là bạn phải đọc kỹ các báo cáo tài chính nữa.
·         Tôi có thể thu được lợi nhuận bao nhiêu từ việc mua đặc quyền kinh tiêu này? - Thông báo mà công ty bán đặc quyền kinh tiêu gửi tới bạn bao gồm cả các ước tính lợi nhuận giả định, kèm theo là các công thức giải thích việc tính toán những số liệu ước tính. Bạn nên nhớ là các điều kiện kinh tế khác nhau theo từng vùng, do đó những số liệu này không bảo đảm được thành công của một đại lý cụ thể nào. Thay vào đó, bạn hãy sử dụng những số liệu này kết hợp với các ước tính về mức chi phí và chi tiêu trong khu vực của bạn.
Tôi cần xem xét những gì khi lựa chọn một đặc quyền kinh tiêu?
Dưới đây là một số những điểm bạn cần xem xét khi đánh giá một đặc quyền kinh tiêu:
·         Khả năng sinh lời - Phải bảo đảm là cả công ty bán đặc quyền kinh tiêu và các doanh nghiệp sử dụng đặc quyền kinh tiêu đó đều làm ăn có lãi.
·         Lịch sử thành công của công ty - Đặc quyền kinh doanh này có thể đứng vững được không? Nó đã thành công ở nơi nào khác chưa? Công ty bán đặc quyền kinh tiêu đó có được đánh giá mức độ tín nhiệm tốt không?
·         Một lợi thế bán hàng độc đáo (USP) - Bạn muốn tiến hành một công việc kinh doanh khác với các đối thủ cạnh tranh, bởi bạn không muốn bị coi là bán cùng một thứ hàng đã quá quen thuộc.
·         Quản lý tài chính và các quản lý khác - Một hệ thống giám sát mạnh sẽ giúp bạn phát hiện các vấn đề của mình và giải quyết chúng một cách hiệu quả hơn.
·         Tạo dựng được hình ảnh tốt - Điều quan trọng là công chúng phải có một hình ảnh tích cực về công ty bán đặc quyền kinh tiêu cho bạn, bởi bạn đang vận hành doanh nghiệp của mình dựa trên danh tiếng của nó. Đồng thời, bạn cũng nên tìm một đặc quyền kinh tiêu có thể mở rộng trên phạm vi toàn quốc, như vậy doanh nghiệp của bạn mới có thể phát triển được ở địa phương.
·         Sự trng thực và cam kết - Bạn thực lòng muốn công ty bán đặc quyền kinh tiêu dành nhiều thời gian để kiểm tra bạn, bởi vì bạn muốn chắc chắn là công ty đặt ra những yêu cầu cao đối với tất cả những người cùng mua đặc quyền kinh tiêu đó vì thành công của doanh nghiệp của bạn thì lại gắn liền với thành công của công ty.
·         Một ngành kinh doanh phát đạt - Bạn nên tìm kiếm các cơ hội kinh doanh trong những ngành đang phát triển.
Tôi có thể tiến hành nghiên cứu nào khác để hiểu thêm về một đặc quyền kinh tiêu cụ thể?
Điều quan trọng là bạn phải tìm hiểu càng nhiều càng tốt trước khi mua một quyền kinh doanh nào đó, để bạn có thể ra một quyết định sáng suốt. Có rất nhiều nguồn mà bạn có thể tiếp cận để tìm hiểu về một cơ hội mua đặc quyền kinh tiêu. Dưới đây là một số việc bạn có thể làm:
·         Nói chuyện với người bán đặc quyền kinh tiêu - Phải chắc chắn là bạn cảm thấy thoải mái khi nói chuyện với người đó, và tất cả các câu hỏi của bạn có thể được trả lời thoả đáng.
·         Nói chuyện với những người cùng mua đặc quyền kinh tiêu đó - Bạn hãy nói chuyện với những người hiện tại cũng đang sử dụng đặc quyền kinh tiêu đó để tìm hiểu suy nghĩ của họ về việc kinh doanh này. Họ có hài lòng với quyết định đầu tư của mình không? Họ có đang thu được lợi nhuận nhiều như dự đoán không?
·         Đọc các báo chí về kinh doanh và thương mại - Bạn hãy dành đôi chút thời gian trong thư viện hay trên mạng Internet để xem báo chí nói gì. Thường thì bạn sẽ biết thêm được nhiều thông tin về công ty hơn là so với những gì họ tự nguyện khai trong các tài liệu thông tin họ cung cấp cho bạn.
·         Kiểm tra các nguồn tham khảo - Bạn không nên chỉ nói chuyện với những người mua đặc quyền kinh tiêu đó. Bạn nên nói chuyện cả với ngân hàng hoặc các nguồn tham khảo khác mà người bán đặc quyền kinh tiêu cung cấp.
·         Đến các cơ quan độc lập - tìm hiểu xem có than phiền, kiện cáo nào nhằm vào công ty không.
·         Lấy một báo cáo đánh giá mức độ tín nhiệm - Bạn hãy lấy một báo cáo đánh giá mức độ tín nhiệm của công ty từ một trong số các hãng đánh giá mức độ tín nhiệm . Bạn sẽ biết được nhiều về việc kinh doanh của công ty.
Tôi phải trả những chi phí gì cho đặc quyền kinh tiêu của mình?
Về cơ bản có hai loại phí bạn phải trả khi mua đặc quyền kinh tiêu -- phí trả trước và phí thường xuyên.
Trước hết là phí trả trước ban đầu, là khoản phí mà bạn phải trả cho công ty bán đặc quyền kinh tiêu để có được các quyền khai trương doanh nghiệp của bạn. Thực chất là bạn sẽ mua các quyền sử dụng các thương hiệu, phương thức kinh doanh, và các quyền phân phối của công ty đó. Chi phí để có được giấy phép này có thể khá lớn, nhất là đối với một đặc quyền kinh tiêu đã xác lập và nổi tiếng - nó có thể lên tới hàng chục nghìn đô la là chuyện thường. Thông thường khoản phí này dựa trên giá trị của khu vực đất đai hay khu vực buôn bán của người mua đặc quyền kinh tiêu, nên thị trường của bạn càng lớn thì khoản phí mà bạn phải trả cũng càng lớn.
Bạn hãy nhớ là khoản phí trả trước này có thể nằm ngoài những chi phí khởi sự khác mà bạn sẽ phải chịu. Phí đặc quyền kinh tiêu ban đầu có thể bao gồm hoặc không bao gồm các chi phí khác như chi phí đào tạo; chi phí khuyến mãi khai trương; kho hàng; chi phí xây cất (một số công ty bán đặc quyền kinh tiêu đòi hỏi không gian bán hàng của bạn phải có những yếu tố kiến trúc riêng); chi phí cho các trang thiết bị/đồ đạc cố định (bạn có thể được yêu cầu mua hoặc thuê các trang thiết bị và đồ đạc cố định riêng của công ty); và bất kỳ khoản phí tốn nào khác cần trả để có thể khai trương doanh nghiệp của bạn.
Bạn cũng sẽ phải trả phí thường xuyên để duy trì được đặc quyền kinh tiêu đã mua. Hầu hết những công ty bán đặc quyền kinh tiêu đều đòi hỏi được trả phí bản quyền, thường bằng 1% tổng doanh thu, chứ không phải lợi nhuận, của bạn. Phí bản quyền này có thể dao động từ 1% đến tận 15%, mặc dù mức phổ biến là 5%. Hãy nhớ là bạn sẽ phải trả khoản phí này trên cơ sở tổng doanh thu của bạn (bao gồm toàn bộ các hoá đơn, thuế doanh thu, tiền lời và các khoản phải hoàn trả), bởi vậy khoản phí này có thể sẽ làm lợi nhuận của bạn mất đi một phần đáng kể.
Một số công ty lại thu phí định kỳ (có thể trả theo tuần, tháng hoặc quý) thay cho phí bản quyền. Loại phí này có thể là một phần của mức tăng giá mà bạn phải trả cho các hàng hoá và dịch vụ phải mua từ công ty.
Thông thường những người mua đặc quyền kinh tiêu đều phải trả một phần chi phí cho việc quảng cáo và khuyến mãi mà công ty bán đặc quyền kinh tiêu đó thực hiện trên phạm vi địa phương, khu vực hay toàn quốc. Những chi phí này thường được gộp vào một quỹ quảng cáo tập thể mà suy cho cùng sẽ có lợi cho tất cả những doanh nghiệp mua đặc quyền kinh tiêu đó bởi thương hiệu kinh doanh của họ sẽ được biết nhiều hơn.
Tôi nên xem xét những đặc quyền kinh tiêu đã được xác lập hay những đặc quyền kinh tiêu mới nổi lên?
Đây là một trong những quyết định quan trọng mà bạn phải đưa ra khi lựa chọn con đường mua đặc quyền kinh tiêu. Bạn sẽ cần phải đánh giá được sự đánh đổi giữa chúng liên quan đến rủi ro và việc trả hết các khoản nợ cuối cùng.
Một đặc quyền kinh tiêu đã được xác lập có rất nhiều tiện lợi -- sự thừa nhận tên tuổi rất quan trọng; các phương pháp tiếp thị đã được kiểm chứng; những kế hoạch kinh doanh và hệ thống đào tạo đã được xác lập vững chắc; hệ thống quản lý chặt chẽ; và một lịch sử kinh doanh mà bạn có thể điều tra một cách dễ dàng. Xét về mặt nhược điểm, bạn có thể sẽ thấy là công ty bán đặc quyền kinh tiêu đó thực tế đã làm cho thị trường của bạn bão hoà (do vậy có thể không còn các vị trí kinh doanh thuận lợi, hoặc các đại lý khác có thể xâm phạm khu vực kinh doanh của bạn); các chi phí phải trả có thể cao hơn; và bạn có thể sẽ phát hiện ra rằng công ty đó càng lớn thì ý kiến của bạn càng khó được lắng nghe một khi có bất đồng nảy sinh.
Một đặc quyền kinh tiêu mới nổi lên đem lại cho bạn cơ hội nắm được những cơ hội lợi nhuận có thể rất lớn. Khi mua những đặc quyền kinh tiêu mới hơn, bạn cũng thường phải trả các chi phí trả trước và phí bản quyền thấp hơn, và những công ty này có thể sẽ sẵn sàng đàm phán và hỗ trợ các doanh nghiệp mua đặc quyền kinh tiêu của họ hơn. Mặt khác, những công ty có đặc quyền kinh tiêu nhỏ hơn này lại thiếu sự thừa nhận tên tuổi; họ có thể không đủ kinh nghiệm để vận hành hệ thống của mình; bạn có thể sẽ thấy mình chính là một trường hợp để họ thử nghiệm các quy trình kinh doanh; và do vậy, khả năng thất bại của những công ty này cũng lớn hơn nhiều.