b. Dấu hiệu pháp lý
- Khách thể: tội phạm này xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về tình dục của người khác.
- Mặt khách quan:
Người phạm tội có hành vi ép buộc hoặc bằng những thủ đoạn khác nhau buộc người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng chịu giao cấu với mình.
Quan hệ lệ thuộc ở đây có thể là quan hệ lệ thuộc về mặt công tác (như quan hệ lệ thuộc giữa thủ trưởng và nhân viên); về mặt kinh tế (như quan hệ giữa người nuôi dưỡng và người được nuôi dưỡng); về mặt tín ngưỡng (cha xứ và con chiên) hay gia đình (cha mẹ và con)...v.v...
Người đang ở trong tình trạng quẫn bách là trường hợp người đang ở trong tình trạng hết sức khó khăn, tự mình không thể hoặc khó có thể khắc phục được, mà đòi hỏi phải có sự hỗ trợ của người khác (như trường hợp người thân trong gia đình bị mắc bệnh hiểm nghèo khi hoàn cảnh lại đang túng thiếu nghiêm trọng...).
Người phạm tội lợi dụng quan hệ lệ thuộc hoặc hoàn cảnh khó khăn đặc biệt nói trên của người bị hại để khống chế tư tưởng họ, buộc họ phải miễn cưỡng chịu sự giao cấu. Thủ đoạn mà người phạm tội sử dụng để khống chế người bị hại có thể là đe doạ hoặc hứa hẹn. Người phạm tội có thể lợi dụng quan hệ lệ thuộc, lợi dụng ưu thế của mình doạ sẽ gây thiệt hại cho người bị lệ thuộc nếu như không chịu sự giao cấu. Ví dụ, doạ chuyển công tác, doạ không nuôi dưỡng nữa, doạ sẽ nói bí mật...
Cần lưu ý, hành vi đe doạ ở tội cưỡng dâm chưa đến mức làm người bị đe doạ tê liệt ý chí, không dám kháng cự như ở tội hiếp dâm. Người bị đe doạ chỉ bị khống chế tư tưởng; họ vẫn có khả năng phản kháng nhưng đã (miễn cưỡng) chịu sự giao cấu.
Người phạm tội cưỡng dâm cũng có thể lợi dụng quan hệ lệ thuộc, lợi dụng uy thế của mình hoặc lợi dụng người khác đang trong tình trạng quẫn bách, hứa hẹn sẽ mang lại một quyền lợi hay một giải pháp nào đó cho người đó thoát khỏi tình trạng đó, nếu họ chịu sự giao cấu.
Sự hứa hẹn phải mang tính chất là một sự khống chế tư tưởng người khác, buộc họ phải miễn cưỡng chấp nhận việc giao cấu. Những trường hợp ép buộc khác không thuộc phạm vi của tội này.
Việc xác định nạn nhân có “miễn cưỡng” khi giao cấu hay không nhiều lúc rất phức tạp. Để xác định chính xác, đòi hỏi chúng ta phải làm rõ mối quan hệ giữa người khống chế và nạn nhân, điều kiện cụ thể xảy ra hành vi giao cấu...
Tội phạm được xem là hoàn thành khi việc giao cấu đã diễn ra (không cần việc giao cấu hoàn thành về mặt sinh lý). Tuy nhiên, nếu người phạm tội đã có hành vi cưỡng ép giao cấu nhưng chưa giao cấu được thì tội phạm xem như chưa đạt.
- Mặt chủ quan:
Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý. Người phạm tội biết người bị hại lệ thuộc mình hoặc biết họ là người đang trong tình trạng quẫn bách; đồng thời người phạm tội cũng biết hành vi đe doạ hay hứa hẹn của mình là hành vi lợi dụng quan hệ lệ thuộc hoặc là hành vi lợi dụng tình trạng quẫn bách của người khác để buộc họ phải miễn cưỡng giao cấu với mình.
Nếu việc giao cấu được tiến hành mà có người tưởng nhầm người kia muốn cưỡng ép mình, đã chủ động tìm đến để giao cấu thì không thỏa mãn dấu hiệu chủ quan của tội phạm này.
Chẳng hạn, A thiếu nợ B. Do B đang thiếu vốn kinh doanh nên đã tìm A nói về việc này với mục đích để A tìm cách trả vốn cho mình. Tuy nhiên, A tưởng B muốn ép mình giao cấu (vì B đã từng nói yêu A) nên đã miễn cưỡng tìm B đề nghị giao cấu. Hành vi của B không cấu thành tội phạm.
- Chủ thể: cả nam và nữ đều có thể là chủ thể là chủ thể của tội phạm này. Tuy nhiên, thực tiễn xét xử cho thấy, người phạm tội là nữ rất hiếm xảy ra. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ có thể chịu trách nhiệm hình sự theo khoản 3,4 Điều này.
c. Hình phạt chia làm 4 khung:
- Khung 1: cưỡng dâm một người, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 5 năm.
- Khung 2: cưỡng dâm người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thì bị phạt tù từ 2 năm đến 7 năm. Nếu phạm tội thuộc các tình tiết dự liệu tại khung 3 và 4 Điều này thì xét xử theo các khung đó. Để truy cứu người phạm tội theo khung này, chúng ta chỉ cần xác định khách quan tuổi của nạn nhân, không quan tâm đến thái độ chủ quan của người phạm tội, miễn sao thực tế nạn nhân là người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thì áp dụng tình tiết này.
+ Khung 3: cưỡng dâm thuộc một trong các trường hợp sau, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 3 năm đến 10 năm:
@ Nhiều người cưỡng dâm một người.
Đây là trường hợp nhiều người cưỡng dâm một người, tức là nhiều người cùng dùng thủ đoạn khiến một người lệ thuộc vào những người này hoặc lợi dụng tình trạng quẫn bách để buộc họ giao cấu với mình. Nhiều người (thực hành) phải cùng có hành vi giao cấu với nạn nhân thì mới áp dụng tình tiết này. Nếu nhiều người nhưng chỉ có một người giao cấu, những người khác với vai trò giúp sức, tổ chức hay xúi giục thì không áp dụng tình tiết này mà chỉ xác định là đồng phạm thường hoặc phạm tội có tổ chức.
@ Cưỡng dâm nhiều lần.
Đây là trường hợp một người có từ hai lần cưỡng dâm trở lên đối với cùng một nạn nhân, mỗi lần cưỡng dâm đều cấu thành tội phạm và chưa hề bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
@ Cưỡng dâm nhiều người.
Người phạm tội trong trường hợp này có hành vi dùng thủ đoạn khiến nhiều người lệ thuộc vào mình hoặc lợi dụng tình trạng quẫn bách để buộc họ giao cấu với mình.
@ Cưỡng dâm có tính chất loạn luân;
@ Cưỡng dâm làm nạn nhân có thai;
@ Cưỡng dâm gây tổn hại cho sức khoẻ của nạn nhân mà tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60%;
@ Cưỡng dâm thuộc trường hợp tái phạm nguy hiểm.
+ Khung 4: cưỡng dâm thuộc một trong các trường hợp sau, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 7 năm đến 18 năm:
@ Cưỡng dâm gây tổn hại cho sức khoẻ của nạn nhân mà tỷ lệ thương tật từ 61% trở lên;
@ Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn cưỡng dâm; ¾ Cưỡng dâm làm nạn nhân chết.
Cái chết của nạn nhân trong trường hợp này là do hành vi cưỡng dâm, xảy ra ngoài ý muốn của người phạm tội. Nếu trong khi cưỡng dâm, người phạm tội biết từ hành vi mình sẽ làm nạn nhân chết mà vẫn tiến hành thì người phạm tội phải bị truy cứu thêm tội giết người tương ứng.
@ Cưỡng dâm làm nạn nhân tự sát.
Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.
Chúng tôi trên mạng xã hội