Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân (Điều 258 Bộ luật hình sự)

tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội họp, lập hội và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm lợi
ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân. Các quyền tự do, dân chủ nêu
trên là những quyền cơ bản của con người được Hiến pháp ghi nhận và bảo vệ. Đa số mọi
công dân đều sử dụng các quyền này để bảo vệ lợi ích của mình nhưng không xâm phạm đến
lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân khác. Tuy nhiên, cũng có
những người vì động cơ cá nhân hay những động cơ khác đã “lợi dụng” các quyền đó để
xâm phạm đến lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân khác. Có thể
người phạm tội viết báo để đả kích cơ quan Nhà nước, tung tin không có thật gây hoang
mang trong nhân dân, khiếu nại, tố cáo…gây mất uy tín cho cán bộ công chức…
Điều luật không quy định “xâm phạm” là như thế nào và ở mức độ nào thì mới cấu thành tội phạm. Việc đánh giá trong những trường hợp cụ thể sẽ là cần thiết. Tội phạm hoàn thành khi người phạm tội có một trong những hành vi trên và xâm hại đến lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân.
Lưu ý, tội phạm này cần phân biệt với tội vu khống (Điều 122). Ở tội vu khống, người phạm tội nhận thức được tin mà mình loan truyền là bịa đặt, không có thật và nhằm xâm phạm danh dự, nhân phẩm của đối tượng cụ thể. Trong tội phạm này, người phạm tội không biết tin mình loan truyền là sai sự thật (có thể sai sự thật nhưng người phạm tội không biết), những thông tin không được công khai, thuộc bí mật Nhà nước, tuy nhiên người phạm tội đã loan truyền ra ngoài.
- Chủ quan: là lỗi cố ý (trực hoặc gián tiếp). Động cơ, mục đích không là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này. Vì thế, nếu hành vi này kèm theo mục đích “chống chính quyền nhân dân” thì phải bị truy cứu về tội phạm tương ứng.
- Chủ thể: bất kỳ ai có năng lực trách nhiệm hình sự theo luật định.
 
c. Hình phạt chia làm 2 khung:
 
- Khung 1: lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân, người phạm tội có thể bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 3 năm, bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
- Khung 2: lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân thuộc trường hợp nghiêm trọng, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 2 năm đến 7 năm. Như thế nào là phạm tội “thuộc trường hợp nghiêm trọng” cần phải được đánh giá tuỳ từng trường hợp phạm tội cụ thể. Ngoài ra, nếu phạm tội thuộc trường hợp “rất nghiêm trọng” hoặc “đặc biệt nghiêm trọng”, người phạm tội cũng sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khoản này.