b. Dấu hiệu pháp lý
- Khách thể: tội phạm này xâm phạm quan hệ sở hữu về tài sản. Ngoài ra, nó còn tác động xấu đến trật tự an toàn xã hội. Đối tượng tác động của tội phạm này là tài sản.
- Khách quan:
Người phạm tội có hành vi chiếm đoạt tài sản của người khác một cách lén lút, bí mật. Nét đặc trưng của tội phạm này là hành vi lấy tài sản một cách lén lút, bí mật, tránh sự phát hiện của người quản lý tài sản hay bất cứ người nào khác mà người phạm tội cho là có thể ngăn cản y phạm tội. Thông thường, kẻ phạm tội muốn che giấu toàn bộ hành vi của mình hoặc chỉ muốn che giấu phần hành vi trái pháp luật mà thôi. Che giấu là ý thức của kẻ phạm tội, và việc che giấu có thành công hay không không là cơ sở để định tội. Vì thế, chỉ cần xác định ý chí của kẻ phạm tội là muốn che giấu hành vi lấy tài sản của mình thì có thể định tội trộm cắp tài sản chứ không cần trên thực tế hành vi này được che giấu. Bởi vì có trường hợp người phạm tội nghĩ rằng hành vi phạm tội của mình được thực hiện trong lén lút nhưng trên thực tế có người thấy việc đó, trường hợp này vẫn bị coi là trộm cắp tài sản.
Cần lưu ý, nếu sau khi lấy tài sản mà bị phát hiện và bị đuổi bắt, kẻ phạm tội chống trả nhằm giữ lấy tài sản cho bằng được thì có thể cấu thành tội cướp tài sản nếu vũ lực được sử dụng khiến cho chủ sở hữu hoặc người quản lý tài sản tê liệt khả năng chống cự.
Chỉ chiếm đoạt tài sản có giá trị từ 500.000 đồng trở lên mới cấu thành tội phạm hoặc nếu tài sản có giá trị dưới 500.000 đồng thì phải gây ra hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử lý hành chính về hành vi chiếm đoạt mà còn vi phạm hay đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm.
Tội phạm hoàn thành kể từ khi kẻ phạm tội chuyển được tài sản ra khỏi nơi cất giữ, dù trong một thời gian ngắn. Tuỳ theo vị trí cất giữ tài sản mà nơi cất giữ được xác định là khác nhau (ví dụ, tài sản trong nhà thì phải ra khỏi nhà (không có rào), khỏi hàng rào (nhà có rào), giữa đường thì chỉ cần dịch chuyển tài sản so với vị trí ban đầu…); tuỳ theo loại tài sản lớn hay nhỏ (chẳng hạn, đồng hồ khi cất vào túi đã xem là tội phạm hoàn thành).
- Chủ quan: là lỗi cố ý trực tiếp. Mục đích vụ lợi (nhằm chiếm đoạt tài sản) là dấu hiệu bắt buộc. Mục đích chiếm đoạt tài sản chỉ có thể hình thành trước khi hành vi trộm cắp diễn ra.
- Chủ thể: bất kỳ ai có năng lực trách nhiệm hình sự theo luật định. Tuy nhiên, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự theo khoản 3 và 4 Điều này.
c. Hình phạt chia thành 4 khung:
- Khung 1: trộm cắp tài sản có giá trị từ đủ 2.000.000 đồng trở lên hoặc nếu tài sản chiếm đoạt có giá trị thấp hơn nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử lý hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm hay đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm hành vi này, người phạm tội có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm, phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
- Khung 2: trộm tài sản thuộc một trong các trường hợp sau, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 2 năm đến 7 năm:
¾ Có tổ chức.
¾ Có tính chất chuyên nghiệp.
¾ Tái phạm nguy hiểm.
¾ Dùng thủ đoạn xảo quyệt, nguy hiểm. ¾ Hành hung để tẩu thoát.
¾ Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng.
¾ Gây hậu quả nghiêm trọng.
- Khung 3: trộm tài sản thuộc một trong các trường hợp sau, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm:
¾ Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ 200 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng.
¾ Gây hậu quả rất nghiêm trọng.
- Khung 4: trộm tài sản thuộc một trong các trường hợp sau, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
¾ Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ 500 triệu đồng trở lên.
¾ Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
Để áp dụng các tình tiết định khung này, chúng ta có thể tham khảo các nội dung đã phân tích ở những phần trước của bài này.
Ngoài ra, người phạm tội này còn có thể bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 50 triệu đồng.
Chúng tôi trên mạng xã hội